Milyonlarca yıl önce yaşamış canlıların kalıntıları olan fosillerin yaşını merak ettiniz mi? Bu kadim izler, bizlere tarih öncesi dünyalar hakkında önemli bilgiler sunar. Peki, bilim insanları fosillerin ne kadar eski olduğunu nasıl öğreniyorlar? Fosil yaşı hesaplamada kullanılan en yaygın yöntemlerden biri, radyokarbon veya daha bilinen ismiyle karbon-14 yöntemidir.
Karbon atomlarının çekirdeğinde altı proton bulunur, ancak nötron sayısı değişkenlik gösterir. Örneğin, altı nötron içeren karbon-12 ve yedi nötron içeren karbon-13 atomları kararlı iken, sekiz nötron içeren karbon-14 atomu kararsızdır. Kararlı hale gelmek için ışıma yapan karbon-14, bu özellik sayesinde fosil yaşı hesaplamada kullanılır.
Canlılar yaşadıkları sürece çevreleriyle etkileşim halindedirler ve vücutlarında bulunan karbon-14 oranı sabit kalır. Ancak canlı öldüğünde, karbon-14 seviyesi azalmaya başlar. Karbon-14, zamanla bozunarak kararlı bir hale gelir ve bu süreç, canlının ne kadar süredir ölü olduğunu belirlemek için kullanılır.
Fosillerde kalan karbon-14 miktarı ölçülerek, canlının ölümünün ne zaman gerçekleştiği hesaplanabilir. Karbon-14’ün yarı ömrü, yani mevcut miktarın yarısının tükenmesi için geçen süre 5730 yıldır. Fosilde kalan karbon-14 oranı ölçüldüğünde, kaç kez yarılandığı belirlenir ve fosilin yaşı hesaplanır.
Bu yöntem, fosillerin yaşını belirlemede oldukça güvenilir bir araçtır ve fosil yaşı hesaplamada yaygın olarak kullanılır.Bu yöntemin nasıl işlediğini anlamak için fosilleşme süreciyle ilgili eğlenceli bir deney yapmaya ne dersiniz? Basit ev malzemeleriyle siz de kendi “fosilinizi” oluşturabilir ve bilim insanlarının fosilleri nasıl incelediğini keşfedebilirsiniz. Deneyi denemek için buraya tıklayabilirsiniz.