Fen bilimleri ders anlatımında her eğitimcinin uygulamayı hayal ettiği eğitim modeli; deneyimsel, materyalleri yeterli olan, sıkça deneylere yer verilen bir modeldir. Ancak okullarda; öğretmenler için sınıflardaki ders anlatımının dışında var olan iş yükü, ne yazık ki uygulamalı bilim eğitimi modelinin düzgün bir şekilde yapılmasına olanak vermiyor. Müfredatı zamanında yetiştirme kaygısı, öğrenciler için sınav sorularının hazırlanması, belirlenen zamana kadar sınav sonuçlarının yetiştirilmesi gibi işler öğretmenin zamanının kısıtlanmasına sebep olup, bunlara ek olarak deneylerin planlamasını, hazırlanmasını sağlamak ve uygulamasını yapmak için uygun deney materyallerini bulmak çoğu zaman mümkün olmuyor.
Öğretmenler açısından, konu anlatımında deneylere yer vermenin ve çocukların deneylerde etkin rol oynamasını sağlamanın meşakkatli bir görev olarak nitelendirildiğini fark ediyoruz. Ancak uygulamalı eğitime daha sık yer vermek o kadar da zor olmayabilir.
Uygulamalı Bilim Eğitimini Destekleyecek Adımlar
- Kendinize kaynak belirleyin. Günümüzde deney içerikleri ile ilgili pek çok kaynağa ulaşmak mümkün. Öncelikle bu kaynaklardan en uygun olduğunu düşündüğünüz birkaç tanesini belirlemeniz oldukça önemli. Eğlenceli Bilim web portalımızda da çocuklara yönelik hazırladığımız ve kolay ulaşılabilir malzemelerle planlanmış çokça deney mevcut. Onlardan da yararlanabilirsiniz.
- Deney yapmadan önce, seçtiğiniz deneyleri anlatacağınız konuların içeriğine uyarladıktan sonra deneyin işleyişini gözünüzde canlandırın. Size göre basit içeriğe sahip olan bir deney bile çocuklar için inanılmaz derecede merak uyandıran bir deney olabilir.
- Deneyleri seçtikten sonra malzemelerini, günlük hayatınızda kullandığınız ve ulaşılması kolay malzemelerle eşleştirin. Örneğin; reaksiyonu anlatırken sirke ve karbonatı bir araya getirip oluşan kabarcıklardan bahsedebilirsiniz. Bunun için ihtiyacınız olan plastik bir kap, sirke ve bir kaşık karbonat olacaktır. Hatta işe biraz renk katmak için aktarlardan kolaylıkla bulabileceğiniz gıda boyalarını da sirkenin içerisine koyabilirsiniz.
- Deney araç gereçlerini temin etmek için ise çocuklarla işbirliği yapabilirsiniz. Deneyleri uygularken, çocukları gruplara ayırarak gruplar arasında iş bölümü yapabilirsiniz. Örneğin üçer kişilik gruplar oluşturup gruptan bir kişinin kap, bir kişinin sirke, üçüncü kişinin de karbonat getirmesini isteyebilirsiniz. Böylece çocuklar; sürecin içinde yer alacak, sorumluluk duyguları artacak, sizin de malzemeleri temin etmeniz kolaylaşacaktır.
- Deneyleri mutlaka, çocuklarla uygulamanızın öncesinde deneyin. Sınıfta deney yapmadan önce deney sırasında oluşabilecek aksaklıkları tespit edebilirsiniz. Böylece ders sırasında vereceğiniz yönergeler çocukları için daha işlevsel olacaktır.
- Sınıfta uygulanan bir deneyi evde farklı malzemelerle denemelerini isteyin. Evde yapılan deneyleri ve çocukların kendi gözlem sonuçlarını sınıfta paylaştıklarında kullandıkları malzemeler size farklı bir deneyde kullanmak üzere fikir verebilir. Örneğin; evde karbonat yerine kabartma tozuyla da aynı sonucun elde edildiği çıktısı varsa farklı bir deneyde sirkeye kabartma tozu ekleyip oluşan reaksiyon sonucu çıkan hava kabarcıklarıyla bir mumu söndürmeyi deneyebilirsiniz.
Sonuç olarak, sınıfta deney yapmak çok kapsamlı hazırlık gerektiren bir durum gibi görünür. Ancak günlük hayatta kolayca bulunabilecek deney materyallerini kullanarak ve çocukları da sürece dahil ederek yapılan deneyler çok daha kolay ve keyifli olabilir. Çocuklar sorumluluk aldıkça deney yapmayı ve dersi sevecek, heyecanlarına sizi de ortak edeceklerdir.