Fen bilimleri dersini, uygulamalı bilim eğitimi modeli ile işlemekten zaman zaman çekiniyoruz. Akla ilk gelen soru “Seçeceğim deneyler çocukların seviyelerine uygun olacak mı?” oluyor. Çoğu zaman daha ilk soru içimizi kararttığı için deney yapmaktan vazgeçebiliyoruz
Öğrencilik yıllarınızı ve öğrenciyken yaptığınız herhangi bir deneyi düşünün şimdi. Anılarınız aklınıza gelirken gülümsediğinizi hayal edebiliyorum. Yaptığınız deney, sonuçlarını anlamanızda ne kadar kolaylık sağlamıştı zamanında. Üzerinden yıllar geçmesine rağmen şu an bile tebessümle hatırlıyorsunuz ve daha uzunca bir süre de unutamayacaksınız. Aynı duyguyu çocukların her Fen Bilimleri dersinde yaşadıklarını düşünsenize!
Sınıfta deney yaparak, işlenilen konular hem dersin kalıcılığını arttırır hem de öğrenmenin devamlılığını sağlar. Tabii ki, en önemli konulardan biri deneylerin çocukların seviyelerine uygun olmasıdır.
Çocukların Seviyelerine Uygun Deneyleri Nasıl Seçebilirim?
Sınıfta uygulanacak deneyi seçerken kullanılacak malzemelerin, deneyi yapacak tüm çocukların küçük kas gelişim düzeylerine uygunluğu önemlidir. Örneğin, çok küçük yaş grupları ölçüm yapmayı gerektiren malzemelerle deney yapamazken, büyük yaş grupları da kesme ve yapıştırma işlemleri gibi adımları yoğun içeren deneyleri yapmaktan sıkılırlar. Bu durum dersin ve işlenilen konunun anlaşılmasını zorlaştırır.
Seçilen deneylerde kullanılacak malzemenin dikkat çekiciliği de önemlidir. Renkli, ilgi çekici malzemelerle yapılan tüm deneyler her yaş grubu için etkili olacaktır.
Eğer farklı yaş gruplarına aynı deney yapılacaksa, aynı anlatım dili kullanılmamalıdır. Çünkü büyük yaş grupları molekül kavramına aşina iken küçük yaş grupları için hiçbir anlam ifade etmeyecektir. Örneğin; kanın yapısı anlatılırken kanda bulunan hemoglobin büyük yaş gruplarında bir anlam ifade ederken küçük yaş grupları konudan kopabilirler. Ya da katı, sıvı ve gaz anlatılırken küçük yaş gruplarına moleküler arası boşluklardan söz etmek onlar için hiçbir anlam ifade etmeyecektir. Bunun için büyük yaş gruplarında molekül kelimesi kullanılırken küçük yaş gruplarında aynı deneyde molekül yerine çok küçük parçalar denebilir. Bu ufacık değişiklik bile çok büyük etki yaratacaktır.
Uygulanacak deneyler her yaş grubunun becerilerine uygun olmalıdır. Örneğin; küçük yaş grupları gözleme dayalı deneyleri daha hızlı tamamlayıp el becerisi gerektiren deneylerde daha fazla zaman harcarken, büyük yaş grupları el becerisi gerektiren deneyleri hızlı tamamlayıp gözlem deneylerinde daha fazla zaman harcarlar.
Tüm bu özellikler dikkate alınıp seçilen deneylerin uygulaması dersi hem sizin için hem de çocuklar için eğlenceli bir hale getirecektir. Bu çok basit görünen birkaç noktaya dikkat ettiğinizde yarattığı etkiye inanamayacaksınız. Deney yapmak artık sizin için çok zor ve detaylı bir uygulama biçimi olmaktan çıkacağı gibi çocukların derse olan ilgi ve sevgilerini de olumlu yönde değiştireceksiniz.
4-14 yaş gruplarının seviyelerine uygun olarak tasarladığımız içeriklerden oluşan Evde Bilim Deney Setlerini incelemek için tıklayınız.
Güneş ŞİMŞEK
Eğlenceli Bilim™ İçerik Geliştirme Uzmanı / Eğitmen