Fen bilimleri dersini uygulamalı yapmak eğitimcilerimiz için her zaman düşünülen, üzerinde çalışılan hatta belki araştırma, deneme yapılan ancak çeşitli engeller nedeniyle sınırlanmak zorunda kalan konulardan biridir. Sınıfta deney yaparken “Çocukları nasıl sürece dahil ederim? Malzemeleri nasıl temin ederim? Çocuklara deneyleri nasıl yaptırırım?” gibi sorular her zaman eğitimcilerin zihnini meşgul eder.
Çocukların Deneylere Katılımını Sağlamak
Eğitimcilerin uygulamalı fen deneylerine ilgisinin yüksek olduğunu biliyoruz; birçok eğitimci sınıfta deneyler yaptırıyor; ancak tüm çocukları deneylerin işleyiş sürecine dahil etmek, ne yazık ki her zaman mümkün olmuyor. Bunun için bazen süre, çoğu zaman da var olan koşullar izin vermiyor. Çocukların sınıfta deney yaparken izleyici olarak öğretmenlerini gözlemlediği deneylerin neticesi ise Fen Bilimleri dersinden sıkılan ve çekinen çocuklar oluyor. En önemlisi; çocuklar Fen Bilimi ile hayat arasındaki bağlantıyı kuramıyorlar.
Ben de, sizlere okulda deney yapmanın ve tüm çocukları sürece dahil etmenin aslında düşündüğünüzden daha kolay olduğunu gösteren birkaç öneride bulunmak istiyorum:
Sınıfta Deney Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Öncelikle, derste uygulayacağınız deneyleri belirlemelisiniz. Hatta buna vaktiniz yoksa, deney araştırma aşamasını konulara bölüp çocukların görev almasını bile sağlayabilirsiniz. Çocuklar, deney süreçlerinin içinde daha fazla yer aldıklarında konuları benimseme oranları daha da artacaktır.
- Deneylerinizi belirledikten sonra, deneyleri grup çalışması ya da bireysel çalışma olarak kategorize etmenizde fayda var. Tüm bunlar belirlendikten sonra ise yapmanız gereken; grup çalışması olan deneyler için, her gruba malzeme temini konusunda görev vermeniz olacaktır. Deneyleriniz bireysel ise, herkes öğrenci kendi malzemesini temin edebilir. Malzemeleri çocukların kendilerinin temin etmesi bilimsel merakı destekleyen en önemli yeterliklerden biri haline gelecek ve çocuklar için bilim sadece laboratuvarda yapılan ve çekinecekleri bir deneyim olmaktan çıkacak.
- Deneyler seçilip malzemeler temin edildikten sonra işin en heyecanlı ve eğlenceli kısmı geliyor; deneyleri uygulamak. Bu aşamada size tavsiyemiz eğer deneyi ilk kez yapacaksanız sınıfla birlikte yapmadan önce kendi kendinize bir kaç kez deneyimlemeniz ve deneyin nasıl anlatılacağına dair çocukların ilgisini çekecek bir hikaye yazmanız.
- Hikayenizi de hazırladıktan sonra gerisi artık birlikte deneyimlemek, siz yönergeleri belirleyip sınıfı gözlemlemeye başlayabilirsiniz. Deneyin hangi aşamalarına öğrencilerin; daha çok dikkat ettiklerini, nerelerde zorlandıklarını not edin. Bir sonraki uygulamada, anlatım şeklinizi aldığınız notlara göre adapte edebilirsiniz. En başından en sonuna kadar, sürecin içinde olan öğrencilerle deney yapmanın keyfine inanamayacaksınız.
- Öğrencilere verdiğiniz uygulama yönergeleri esnek olsun, oluşabilecek aksaklıklar için endişe etmeyin. Bırakın malzemeleri döksünler, yanlış kullansınlar. Böylelikle öğrencilere hatalarından öğrenme fırsatı vermiş olursunuz ve farklı neden-sonuç ilişkileri kurmalarına yardımcı olursunuz. Her şeyi siz anlatmayın, tahmin etmelerine fırsat tanıyın. Düşünceleri süreçle ilişkisiz dahi olsa fikirlerini ifade etmelerine izin verin; eğer tüm cevapları siz söylerseniz keşfetme merakları azalabilir. Özellikle deneylerin sonucunu sizden duymasınlar, ne beklediklerini bilmesinler.
Tüm bunlara dikkat ettiğinizde Fen Bilimleri dersinde, aktif olması gerekenlerin öğrenciler olduğunu ve bundan çok keyif aldıklarını gözlemleyeceksiniz.
Eğer deney içeriği hazırlama ve deney sürecini anlatma ile ilgili herhangi bir sorunuz olursa, bizimle iletişime geçebilirsiniz;
Güneş ŞİMŞEK
Eğlenceli Bilim™ İçerik Geliştirme Uzmanı / Eğitmen